GOMA, Kongo  – Dritat e rrugëve tashmë ndriçojnë zonat që dikur ishin të rrezikshme. Gjeneratorët me naftë, të zhurmshëm dhe ndotës, janë heshtur. Biznese të reja po lulëzojnë.

Në disa lagje të qytetit Goma, ku para pesë vitesh pothuajse askush nuk kishte energji elektrike, një rrjet i vogël me energji diellore po sjell shpresë, pavarësisht varfërisë së thellë dhe marrjes së dhunshme të qytetit nga rebelët kongolezë në fillim të këtij viti.

Ky projekt po shihet si model për gjithë Republikën Demokratike të Kongos dhe më tej, duke demonstruar se energjia e rinovueshme mund të përmirësojë jetën e njerëzve në zonat më të prekura nga varfëria, konfliktet dhe ndryshimet klimatike.

Drita që solli gëzim

“Ende kujtoj natën e parë kur ndezëm ndriçimin publik. Njerëzit dolën në rrugë, këndonin dhe vallëzonin me ekipin tonë,” tha Jonathan Shaw, drejtori ekzekutiv i kompanisë energjetike Nuru. “Ishte shumë emocionuese të shihje se sa shumë do të thoshte kjo për komunitetin – ndjenja e dinjitetit dhe vlerës që dikush ishte i gatshëm të investonte në jetën e tyre.”

Projekti nisi në vitin 2020, kur Shaw dhe partneri i tij kongolez, Archip Lobo Ngumba, ndërtuan minirretin e parë diellor komercial në qytetin Beni. Më pas, ata u ftuan të investonin në Goma, afër kufirit me Ruandën, ku shumica e popullsisë mbështetej në gjeneratorë me naftë.

Me mbështetjen e investitorëve, Nuru ndërtoi një minirret prej 1.3 megavatësh, i lidhur me rrjetin hidroenergjetik të Parkut Kombëtar Virunga. Sot ky sistem furnizon me energji telefoninë, internetin, një kompani uji, mullinj, kinema të vogla dhe biznese lokale – madje edhe shitësit ambulantë që përdorin frigoriferë të vegjël për të shitur birrë të ftohtë në rrugë.

Energjia që ndihmon komunitetin

Për mjeshtrit dhe zejtarët, energjia diellore është shumë më e lirë se gjeneratorët tradicionalë.

“Më parë shpenzonim rreth 15 dollarë në ditë për naftë. Tani me Nuru, paguajmë rreth 10 dollarë në ditë dhe energjia është shumë më e qëndrueshme,” tha Mahamudu Bitego, një saldator nga lagjja Ndosho.

Banorët e lagjes tani ndihen më të sigurt falë ndriçimit publik. “Askush nuk mund të fshihet më nën pemë,” tha Choma Choma Mayuto Banga. “Nëse shohim dikë të dyshimtë, mund ta dallojmë dhe të largohemi.”

Rreziku dhe mbrojtja e rrjetit

Puna në zona konflikti është e vështirë. Vitin e kaluar, në një nga zonat e Nuru u gjetën granata të pashpërthyera që dëmtuan disa panele diellore. Në fillim të këtij viti, qyteti u pushtua nga milicia M23, duke shkaktuar vdekjen e rreth 3,000 personave sipas OKB-së.

Ndërkohë që pjesë të tjera të qytetit mbetën pa energji, rrjeti i Nuru vazhdoi të funksiononte. “Ishin dritat e vetme në qytet,” tha Shaw. “Banorët madje mbrojtën panelet tona nga grabitësit, sepse e dinin sa të rëndësishme ishin për ta.”

Plani për zgjerim

Eksperienca në Goma tregon se rrjetet e vogla dhe të decentralizuara janë një zgjidhje e qëndrueshme për elektrifikimin e vendeve të varfra. Nuru po ndërton një tjetër impiant prej 3.7 megavatësh në Goma, por puna është pezulluar përkohësisht për shkak të situatës së paqëndrueshme të sigurisë.

Kompania synon të furnizojë me energji deri në 10 milionë kongolezë deri në vitin 2030.

Në Afrikën Sub-Sahariane, rreth 565 milionë njerëz nuk kanë akses në energji elektrike. Sipas Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim, energjia diellore do të jetë thelbësore për të ardhmen energjetike të kontinentit.

Një nismë e përbashkët e Bankës Botërore dhe Bankës Afrikane të Zhvillimit synon të ofrojë akses në energji diellore jashtë rrjetit për rreth 150 milionë njerëz deri në vitin 2030.

Ndikimi social dhe klimatik

Investitorët e Nuru, përfshirë edhe Fondacionin Schmidt të themeluar nga ish-CEO i Google Eric Schmidt, besojnë se projektet me energji të rinovueshme janë të realizueshme edhe në zona të paqëndrueshme si Goma.

Gjithashtu, kompania po shet të ashtuquajturat Kredite të Energjisë së Rinovueshme të Paqes (P-REC), që u japin mundësi kompanive si Microsoft të investojnë drejtpërdrejt në energjinë e pastër në zonat e konflikteve. Këto kredi kanë çmim më të lartë, por ndikimi i tyre social dhe mjedisor është shumë më i thellë.

“Ky është një kombinim i rrallë mes veprimit për klimën, zhvillimit dhe ndërtimit të paqes – një fitore trefishe,” tha Stephen Kansuk nga OKB.

Shaw theksoi se Nuru ka fituar besimin e komunitetit me investime afatgjata dhe të qëndrueshme. “Fatkeqësisht, shumë vijnë në Kongo me premtime të mëdha, por nuk i mbajnë. Ne po ndërtojmë infrastrukturë që do të zgjasë për një gjeneratë,” tha ai.(AP)