Një seri e re me tre raporte shkencore, e publikuar në revistën prestigjioze The Lancet dhe e mbështetur nga UNICEF dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë, paralajmëron për rritjen alarmante të konsumit të ushqimeve ultra të përpunuara (UPF) – një trend që po nxit obezitetin, sëmundjet kronike dhe vdekshmërinë e parakohshme në mbarë botën.

Industritë ushqimore përfitojnë miliarda nga UPF

Sipas raportit, kompanitë ushqimore kanë shpërndarë 2.9 trilionë dollarë dividendë ndër vite, ndërsa mbi gjysmën e tyre i kanë gjeneruar prodhuesit e ushqimeve ultra të përpunuara. Këto kompani, përmes lobimit të fuqishëm, po pengojnë politikat publike që synojnë ngritjen e ushqyerjes së shëndetshme.

Profesor Carlos Monteiro, krijues i sistemit NOVA që ndan ushqimet sipas përpunimit, tha se korporatat ushqimore po rrisin fitimet duke kthyer përbërës bazikë si misri dhe gruri në “formulime artificiale të pasura me aditivë”, të dizajnuara për të qenë sa më të varësuese.

UPF-të lidhen me sëmundje të shumta

Seria e Lancet prezanton të dhëna të forta:

• Nga 104 studime të analizuara, 92 tregojnë lidhje mes UPF-ve dhe rrezikut të lartë për sëmundje kronike.

• Studimet klinike zbulojnë se dieta me ushqime ultra të përpunuara sjell konsum 500–1000 kalori më shumë në ditë, edhe kur përbërja ushqyese është e njëjtë me ushqimet e papërpunuara.

• Obeziteti, diabeti i tipit 2 dhe sëmundjet e zemrës po rriten paralelisht me rritjen e konsumit të UPF-ve.

Ekspertët paralajmërojnë se këto produkte nuk janë “ushqime”, por “formulime të dizajnuara për të goditur pikën e kënaqësisë” dhe për të nxitur konsum të tepruar.

Industria kundërpërgjigjet: s’ka konsensus shkencor

Aleanca Ndërkombëtare e Ushqimit dhe Pijeve (IFBA) mohon seriozitetin e konstatimeve, duke thënë se nocioni “ultra i përpunuar” nuk mbështetet nga konsensusi shkencor dhe se rregullimet e reja mund të kufizojnë ushqimet e përballueshme dhe të sigurta për konsumatorët.

Lobim i koordinuar global kundër rregullimit

Raportet e Lancet zbulojnë një rrjet të gjerë global, ku përfshihen:

• korporata ushqimore,

• agjenci marketingu,

• zinxhirë të ushqimit të shpejtë,

• prodhues plastikash

• dhe hulumtues të sponsorizuar nga industria.

Qëllimi i tyre: të krijojnë dyshime shkencore, të ndikojnë institucionet shtetërore dhe të sulmojnë rregullat që kufizojnë shitjet dhe reklamimin.

Marketing agresiv për fëmijët dhe tregjet në zhvillim

Sipas studimit:

• 70% e produkteve në raftet e supermarketeve në SHBA janë UPF,

• Fëmijët amerikanë marrin 62% të kalorive ditore nga UPF-të,

• Ndërsa industria po shtrihet intensivisht në Amerikën Latine, Afrikë, Evropën Lindore, Kinë dhe Indi.

Disa shtete, si Kili, Meksika, Norvegjia, Britania, kanë miratuar ligje të rrepta për kufizimin e marketingut të këtyre ushqimeve, sidomos drejt fëmijëve.

Një thirrje globale për veprim

OBSH paralajmëron se konsumimi i UPF-ve është “një kërcënim sistemik për shëndetin publik dhe barazinë”. Ndërsa UNICEF mbështet krijimin e një kornize globale për të mbrojtur fëmijët nga influenca agresive e industrisë ushqimore.

“Qeveritë duhet të vendosin shëndetin e fëmijëve mbi fitimin korporativ,” thuhet në deklaratën e UNICEF.